شیرازه بافی

شیرازه یا کناره پیچ در بافت قالی

بعد از بافت هر رج باید شیرازه یا کناره پیچ نیز به موازات قالی بافته شود. بافت کناره پیچ، تا حدودی تارهای چله را مهار کرده و از گسیختگی آن جلوگیری می‌کند. ضمنا در اطراف و حواشی قالی، ضمن پوشاندن سر پودها نظم و ظرافت خاصی می دهد. شیرازه انواع مختلفی دارد متصل و منفصل.

• شیرازه‌بافی متصل: برای بافت کناره پیچ (شیرازه بافی) چند رشته نخ خامه را که همرنگ ساده بافی و متن اصلی قالی باشد، به هم تابیده و به صورت گلوله کوچکی در می‌آورند. یک گلوله برای شیرازه سمت راست و یک گلوله برای سمت چپ. سر نخ گلوله را به ۳ یا ۵ رشته تار (برحسب اندازه و ظرافت قالی) که قبلا در مرحله چله کشی برای شیرازه بافی در طرفین چله‌ها پیش بینی شده گره می‌زنند. معمولا حدود ۱۰ سانتیمتر به اندازه سر ریشه‌های قالی در ابتدا و انتها، سر آن را آزاد می‌گذارند. پس از هر نوبت پود دادن (ضخیم و نازک) گلوله را از تارهای شیرازه عبور داده و همراه سر پودها به صورت لوله‌ای یا حصیری پیچانده و محکم می‌کشند و این کار را در همه رج‌ها تکرار می‌کنند.

انواع شیرازه بافی متصل عبارتند از:

شیرازۀ حصیری (چند ردیفه ): به صورت نوار باریک در کناره‌های قالی (قالی‌های عشایری)شیرازۀ متوازی

شیرازۀ متخاصم

شیرازۀ متضاد

شیرازۀ متقاطع

روش منفصل حصیری در مرمت کناره پیچ قالی

• شیرازه‌بافی منفصل: در کناره پیچ منفصل پس از اتمام قالی، شیرازه‌بافی جداگانه انجام می‌شود. به این ترتیب که سر پودها بعد از هر رج بافت از دور چله‌های شیرازه طرفین قالی گذشته و به داخل قالی بر می‌گردد. بعد از تکرار چندین رج حدود ۵ سانتیمتر سر یکی از پودها را به دو راست رو یا تسمه آهنی که برای این کار در طرفین دستگاه (بین قالی و راست روها) و برای جلوگیری از کجی قالی تعبیه شده، پیچیده و به داخل قالی برمی‌گردانند.
  این کار در تمام طول بافت قالی تکرار می‌شود. بعد از بافت کامل قالی سر پودهایی را که به راست روها و یا تسمه‌های طرفین بسته شده می‌برند و کناره‌ پیچ مناسب با متن و ظرافت قالی جداگانه تهیه و به وسیله سوزن به کناره‌های قالی به نحوی می‌دوزند که حالت شیرازه متصل را پیدا کند. شیرازه منفصل معمولا در دستگاه‌هایی که کوجی ندارند متداول است، مانند دستگاه‌های ترکی در منطقه آذربایجان.

لازم به ذکر است که استحکام و کیفیت کناره پیچ متصل در عمل بهتر از نوعمنفصل آن است.