صنعت فرش

درباره صنعت فرش ایرانی (دستی وماشینی)وتوضیحاتی درباره آن

صنعت فرش

درباره صنعت فرش ایرانی (دستی وماشینی)وتوضیحاتی درباره آن

صنعت فرش

توضیحاتی درباره فرش دستی و ماشینی وبازار فروش آ وجایگاه فرش درایران وجهان

تبلیغات
Blog.ir بلاگ، رسانه متخصصین و اهل قلم، استفاده آسان از امکانات وبلاگ نویسی حرفه‌ای، در محیطی نوین، امن و پایدار bayanbox.ir صندوق بیان - تجربه‌ای متفاوت در نشر و نگهداری فایل‌ها، ۳ گیگا بایت فضای پیشرفته رایگان Bayan.ir - بیان، پیشرو در فناوری‌های فضای مجازی ایران
بایگانی
آخرین مطالب
پربیننده ترین مطالب
محبوب ترین مطالب
مطالب پربحث‌تر

۲ مطلب با موضوع «رنگ مورد نیاز در رنگرزی» ثبت شده است

۰۸
آبان

برای بیشتر ما این موقعیت پیش آمده که برای خرید فرش به فرش فروشی مراجعه کنیم. مدل و طرح و نقش فرش را می پسندیم و بعد از کمی چانه زدن آن را خریداری می کنیم یا این که به توافق نمی رسیم و از مغازه خارج می شویم؛ اما در این گزارش قصد نداریم از بازار فرش برایتان بگوییم، بلکه می خواهیم چگونگی رسیدن فرش به مغازه فرش فروشی را تشریح کنیم.

 

این که چه وسایلی برای تهیه یک فرش نیاز است و چگونه مورد استفاده قرار می گیرد؛ مسائلی که شاید تاکنون درباره آن نشنیده یا کمتر شنیده باشید.

 

 قالی دستباف, بافت قالی, دار قالی

 

وسایل مورد نیاز برای بافت فرش
این که برای بافت فرش چه لوازمی نیاز داریم بسیار اهمیت دارد. دار قالی، دفه، شانه، کاردک، قیچی، چله، کوجی، سک و سیخ پود کشی از لوازم مورد نیاز بافت قالی است.

از دار قالی شروع می کنیم. فرش معمولا روی چارچوبی به نام دار قالی بافته می شود و اندازه این دار قالی بستگی به متراژ فرش دارد و به همان نسبت بزرگ و کوچک است. دفه یا دفتین

این وسیله نام های زیادی دارد و هر گویش و منطقه ای آن را به زبان خود تلفظ می کرده و اکنون به نام دفه، دفتین، کرکیت، کلوزار و دستوک معروف شده، اما بیشتر این وسیله را به نام دفه می شناسند و این نام عمومیت پیدا کرده است. دفه یکی از وسایلی است که برای قالیبافی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد و وظیفه این وسیله فلزی سر شانه ای، کوبیدن گره های فرش است. در نظر اول اگر این وسیله را در دست بگیرید متوجه می شوید بسیار سنگین است و کار با آن راحت نیست.

 

دفه انواع مختلفی دارد. دفه های بزرگی که باید با دو دست کوبیده شود و دفه های سبک یکدستی. البته هر دو یک کار انجام می دهند، اما این که هر کدام کجا مورد استفاده قرار می گیرد اهمیت دارد. به طور معمول زمانی که بافت قالی به نیمه یا ۵۰ درصد رسید از دفه دو دستی استفاده می کنند. به این دلیل که پرزهای فرش دیگر اجازه ورود دفه یکدستی را که گره به درون تار بفرستد ندارد و دفه های سبک توانایی این کار را ندارند. پس باید از دفه های بزرگ دودستی استفاده شود تا این گره ها زیر تار و پود فرش قرار گیرند.

 

 قالی دستباف, بافت قالی, دار قالی

 

اِرش یا چله
بعد از این که دار قالی تهیه شد، برای بافت آن باید کاری مهم انجام داد که چله نام دارد. چله نخ هایی است که روی دار قالی نصب می شود. برخی افراد تنها به شغل چله کشی مشغول هستند و از این راه نان درمی آورند. پس باید برای شروع بافت قالی ابتدا چله را روی دار قالی نصب کنید. چله تارهای تشکیل دهنده قالی یا فرش است که هر نخ پود از زیر آن به صورت یکی در میان عبور می کند تا نقش فرش را رقم بزند.

 

چله فرش مهم ترین بخش آن است، به این دلیل که اگر خوب این تارها روی دار قالی نصب نشود ، فرش آن ظرافت لازم را نخواهد داشت. هر چه چله فرش کشیده تر و محکم تر باشد نتیجه کار بهتر خواهد بود. چله ها دارای نمره و لا هستند. هر یک از این درجه و نمره ها با توجه به رج شمار یا مسیر رگ مانند فرش انتخاب می شود و مورد استفاده قرار می گیرد. چله معمولا از پشم، پنبه و ابریشم تهیه می شود که هر کدام از آنها دارای نمره و لای متفاوت است. اکنون نخ چله بیشتر از پنبه تهیه می شود در حالی که قبلا ابریشم و پشم بیشتر مورد استفاده بوده است.

 

آرقاچ یا پود
نخ های افقی که به صورت یکی در میان از زیر و روی تار قالی به صورت رگ یا همان رج قالیبافی رد می شود پود نام دارد. نخ های پود هم مانند تار اکنون از نخ پنبه تهیه می شود. این پود ها بعد از هر گره فرش به وسیله دفه کوبیده می شود تا جایی که یک رج به صورت کامل تمام شود و قالیباف سراغ رج بعدی برود.

 

کوجی، کاردک، قیچی
کوجی به میله کمکی پایه دار قالی گفته می شود و تا تمام شدن فرش روی دار باقی می ماند و بعد از بریدن چله برای درآوردن فرش آن را هم از کنار دار بر می دارند. قطر این میله بین چهار تا شش میلی متر است. دلیل استفاده از این وسیله محکم کردن تارهای قالی و همچنین انسجام بخشیدن به فرش است. کاردک یا کثر برای بریدن سر خامه های اضافی بعد از گره زدن مورد استفاده قرار می گیرد.

 

خامه همان اضافه نخ هایی است که روی قالی بعد از گره زدن باقی می ماند. دسته این وسیله ممکن است چوبی یا فلزی باشد. دسته های چوبی ظاهر شیک تری دارند، اما عمر دسته فلزی ها بیشتر از دسته های چوبی است. قیچی هم یکی از ملزومات قالیبافی است. قیچی قالیبافی با قیچی های دیگر از نظر شکل و شمایل کمی متفاوت است. دسته این قیچی ها با محل برش آن فاصله دارد. دلیل این فاصله سهولت در بریدن پرزهای اضافی فرش است.

 

۰۸
آبان

ه دست آوردن رنگ مورد نیاز در رنگرزی:
در روش رنگرزی سنتی با توجه به نیاز برای بدست آوردن رنگهای تازه و بدیع در هنر و صنعت مهم فرش و دیگر هنرهای وابسته و گذشتن از سد محدود سه رنگ اصلی( قرمز، زرد، آبی) می توان از مخلوط کردن مواد رنگ طبیعی استفاده کرد که البته در این امر دانش و تجربه امروزه کاربرد فراوانی دارد.

رنگهای اصلی موجود در طبیعت(قرمز، زرد، آبی) با استفاده از رنگدانه های طبیعی پدید می آیند و این سنت و دانش مربوطه با روشهای اجرایی آن از دیر باز پدید آمده و مورد استفاده اهل فن بوده است.
رنگ قرمز: در این رابطه برای بدست آوردن رنگ قرمز می توان از قرمز دانه یا روناس بهره گرفت.
رنگ زرد: این رنگ از انواع اسپرک، زعفران و برخی مواد دیگر بدست می آید.
رنگ آبی: این رنگ بیشتر از نیل حاصل می شود اما برای بدست آوردن رنگهای ترکیبی انواع سبزها، بنفشها و یا هر رنگی دیگر از روشهای ترکیبی استفاده می شود.
رنگ بنفش: برای بدست آوردن این رنگ، خامه پشم را پس از رنگ کردن با روناس یا قرمز دانه قلیایی می کنند.
رنگ سبز: در این روش خامه پشم را پس از رنگ کردن با اسپرک یا چوب زرد آن را وارد خم می کنند و با همین روشهای ترکیبی می توان نسبت به تهیه کلیه رنگها این عملکرد را انجام داد. همچنین برای بدست آوردن روشنی و سیری رنگ می توان با کنترل عواملی همچون مدت زمان رنگرزی، غلظت رنگ و … به نتیجه دلخواه رسید.

مواد رنگزای طبیعی: همان گونه که قبلاً بیان گردید بسیاری از مواد مورد استفاده در کار رنگرزی الیاف مورد استفاده در صنعت و هنر فرشبافی مواد رنگزای طبیعی هستند.

1. اسپرک 2. اسکوتی 3. انار
4. بقم 5.تمشک 6پوست پیاز
7جفت 8.روناس 9.زعفران
10.سماق 11.شیرین بیان 12.قرمزدانه
13.نیل 14.پوست گردو 15.زرشک
16.گل زلیل 17.برگ توت 18.هلیله
19.گل رنگ 20.سرخس 21.سرساور

رنگرزی با مواد طبیعی:
اسپرک: این ماده رنگی قابلیت تولید رنگهای زرد، طلایی و نارنجی را دارا است. برای به دست آوردن رنگهای مذکور لازم است که در حمام رنگ از دندانه های مختلف استفاده شود تا این تفاوت و گوناگونی رنگ پدید آید.

انار: این ماده رنگی قابلیت تولید رنگهای کرم، زرد تیره، نخودی، قهوه ای روشن بدست آورد.

بقم: این ماده رنگی بیشتر برای بدست آوردن رنگ مشکی کرومی استفاده می شود وهمچنین می توان رنگهای مختلف دیگری نظیرارغوانی روشن، بنفش، بنفش سیر،خاکستری روشن، خاکستری سیر را با اضافه کردن و یا دندانه کردن با موادی همچون زاج سفید، مس آهن و کروم بدست آورد.

تمشک: با این ماده رنگزا می توان رنگ خاکستری تیره را بدست آورد.

پوست پیازکه از این ماده رنگی می توان رنگهای مسی، نارنجی، پوست پیازی و با صورتی بدست آورد برای رسیدن به این منظور باید با استفاده از دندانه های مناسب و نسبت ترکیبات آنها عمل رنگرزی صورت گیرد.
جفت با پوست بلوط: با استفاده از این ماده رنگزا می توان رنگ نخودی و رنگ طلایی به دست آورد. باید در نظر داشت که این ماده به علت وجود ماده زوجی به دندانه کردن نیاز ندارد.

روناس: از این ماده رنگی به علت اهمیت و دارا بودن قابلیتهای فراوان می توان رنگهای بسیاری مانند بنفش، نارنجی، دوغی،قرمز، قرمز مایل به قهوه ای، قرمز مایل به بنفش و رنگهای تیره بدست آورد.

برای رسیدن به این رنگها املاح که به عنوان دندانه مورد استفاده قرار می گیرند شامل: بیکرومات پتاسیم، زاج سفید، سولفات مس، سولفات آهن، کلر و قلع می باشند و با استفاده از مواد رنگی دیگر نیز می توان ترکیبات جدیدی به وجود آورد.
تهیه رنگهای پشت گلی، قرمز کمرنگ و سرخابی با روناس برای بدست آوردن این رنگها می بایست از دندانه قلع استفاده نمود.
معمولاً برای رنگرزی روناس بیشتر از دندانه های اشاره شده استفاده می شود ولی گاهی برای بدست آوردن رنگهای بخصوصی از دندانه مس و آهن نیز استفاده می شود. این دندانه هم باعث کدری رنگ می شوند.

زعفران: با استفاده از دندانه زاج سفید و بهره گیری از زعفران می توان به رنگ نارنجی مایل به قرمز دست یافت. این ماده رنگزا بعلت گرانی و حتی تقلیلات موجود در آن کمتر مصرف می شود و چنانچه لازم باشد بیشتر در قالیهای ابریشمی مورد استفاده قرار می گیرد.

سماق: با استفاده از دندانه های مختلف و بهره گیری از سماق می توان رنگهای خرمایی روشن، خاکستری، زرد، سیاه و سبز روشن را به دست آورد.

هیه رنگهای دیگر:
الف) با استفاده از دندانه زاج سفید و دندانه های سرب بدست می آید.
ب)آبی تیره مایل به سیاه : با استفاده از سولفات آهن به عنوان دندانه حاصل می گردد.
ج) سبز روشن: مواد قلیایی اضافه باعث تولید این رنگ می شوند.
د) زرد: با استفاده از مواد اسیدی این رنگ را تهیه می کنند.
قرمز دانه: یکی از مهم ترین مواد بای تهیه رنگهای قرمز طبیعی است. از این رو با دندانه های گوناون می توان رنگهایی از آن بدست آورد. که ذیلاً نمونه هایی از رنگهای مذکور آورده شده است.
قرمز شفاف: با دندانه قلع سرخابی با دندانه جیوه ارغوانی با دندانه کروم.
شرابی مایل به بنفش با دندانه مس
صورتی با دندانه منیزیم
سبز با دندانه اورانیوم
قرمز لاکی:با دندانه زاج
بنفش کدر با دندانه باریم
خاکستری تیره با دندانه آهن
قرمز مایل به قهوه ای با دندانه سرب
قرمز شفقی با دندانه روی
نیل: از مهمترین رنگهایی است که رنگ ابی طبیعی را به وجود می آورد و اما به همان نسبت از اهمیت خاصی برخوردار است. نکات مهمی نیز در رنگرزی آن وجود دارد که در صورت عدم توجه به آنها نتیجه مطلوبی حاصل نمی شود. بنابراین باید با دقت به نکات زیر توجه شود و نیل تنها در محیط قلیایی قابل حل شدن است.
پوست گردو: این گیاه قدیمی ترین گیاهانی است که برای رنگرزی جهت تهیه رنگهای قهوه ای، قهوه ای تیره، خاکستری تیره و مشکی مورد استفاده قرار می گیرد و برای رنگرزی این ماده رنگی به علت دارا بودن ماده زوجی نیازی به دندانه استفاده شود زیرا وجود همین دندانه ها ست که رنگهای دیگر را نیز پدید می آورد.
رنگ نارنجی: با استفاده از دندانه زاج سفید و 3 درصد اسید اگزالیک حاصل می گردد.
رنگ قهوه ای روشن: با استفاده از دندانه بی کربنات پتاسیم حاصل می شود.
قهوه ای متوسط: با استفاده از دندانه سولفات مس حاصل می گردد.
رنگ نارنجی: این نوع رنگ نارنجی با استفاده از کلروراستاتر حاصل می گردد.
زرشک وحشی: از اتین گیاه می توان رنگ زرد بدست آورد ولی زرشک وحشی در کنار آب کلر رنگ قرمز به دست می آید.
تهیه رنگ زرد با زرشک وحشی: رنگرزی وحشی که با استفاده از ریشه این گیاه انجام می گیرد بسیار ساده است.
گل ذلیل(گل زرد): از این گیاه می توان رنگ زرد زیبایی به دست آورد هر چند که با رنگ کردن الیاف این ماده رنگی با نیل بعنوان رنگرزی حمام دوم،رنگ سبز زیبایی نیز حاصل می شود.
قوت: این گیاه دارای مواد مختلف رنگ داری است که با استفاده از آنها می توان رنگهای متفاوت به شرح ذیل به دست آورد.
سبز مغز پسته ای: با استفاده از اسید کلریدریک غلیظ حاصل می شود.
قهوه ای تا زرد(کاهی): با استفاده از نسبتهای مختلف اسید نیتریک حاصل می گردد.
لاک زرد: با استفاده از زاج سفید یا کربنات سدیم حاصل می گردد.
هلیله: این ماده رنگی در دو نوع هلیله سیاه و هلیله زرد وجود دارد که می توان از آنها رنگهای قهوه ای، زرد و انواع خاکستری را به دست آورد.
گل رنگ(کانشه): از این گیاه می توان رنگ زرد به دست آورد.
سرخس عقابی: با این گیاه می توان رنگهای زرد، سبز مایل به زرد و خاکستری تیره را بدست آورد.


قالی بافی, فرش بافی